تاریخچه آسانسور واستفاده از بالابر را بدون شک می‌توان در عجایب هفتگانه مانند اهرام مصر یا تخت جمشید به وضوح مشاهده کرد. از زمان‌های خیلی قدیم بشر از بالابرها برای ساخت بناهای عظیم استفاده می‌کرد و رفته رفته موجب پیدایش آسانسورهای نسل جدید شد. اگر برای شما هم نحوه پیدایش اولین آسانسور جهان جذاب است تا انتهای این مطلب با ما باشید.
ریشه کلمه آسانسور
ریشه کلمه “آسانسور” از زبان فرانسوی گرفته شده است. در زبان فرانسوی، واژه “ascenseur” به معنی آسانسور یا بالابر است. این واژه از فعل “ascendre” به معنی صعود کردن یا بالا رفتن گرفته شده است که خود از لاتین “ascendere” مشتق شده است. در لاتین، “ascendere” ترکیبی از دو جزء “ad” به معنی “به سوی” و “scandere” به معنی “بالا رفتن” است. بنابراین، ریشه کلمه “آسانسور” به مفهوم بالا رفتن و صعود کردن برمی‌گردد که به وضوح با عملکرد اصلی این دستگاه همخوانی دارد.
تاریخچه آسانسور
از ابتدای تاریخ، بشر به دنبال راهی برای جابجایی سریع‌تر و کارآمدتر بارها و مسافران به سطوح مختلف بوده است. این نیاز با ظهور اولین آسانسورهایی که به عنوان بالابرها شناخته می‌شدند، در دوران قرن سوم پیش از میلاد، برطرف شد. این آسانسورها با استفاده از نیروی انسانی، حیوانات، و گاهی اوقات حتی سیستم‌های آبی به حرکت در می‌آمدند.
با پیشرفت علم و فناوری، در دهه 1800 میلادی، آسانسورهای مدرنی طراحی و ساخته شدند. این آسانسورهای ابتدایی که از نیروی بخار به نیروی هیدرولیک تبدیل می‌شدند، نشان دهنده یک مرحله بزرگ در تکامل آسانسورها بودند. اولین آسانسورهای هیدرولیک که از فشار آب به عنوان منبع نیرو استفاده می‌کردند، باعث بهبود قابل ملاحظه‌ای در کارایی و ایمنی این وسیله حمل و نقل شد.
ساخت اولین آسانسور جهان به دست بشر
در تاریخ آسانسورها، اولین آسانسور شخصی با نیروی انسانی، در سال 1743 برای پادشاه فرانسه لوئیس پانزدهم ساخته شد. این آسانسور برای اولین بار در آپارتمان او که در شهر ورسای فرانسه قرار گرفته بود به معشوقه‌اش، مادام دو شاتورو که در یک طبقه بالاتر از او زندگی می‌کرد، متصل می‌کرد.
پس از آن، در قرن نوزدهم، تکنولوژی آسانسور به شکل قابل توجهی پیشرفت کرد. بسیاری از آسانسورها از نیروی بخار بهره می‌بردند و در زمان انقلاب صنعتی، اهمیت زیادی به خود اختصاص دادند، چرا که باعث شد انسان‌ها مواد سنگین را در انبارها، معادن و کارخانه‌ها به راحتی حمل کنند.
پیشرفت ساخت آسانسور در دهه 1800
در سال 1823، دو معمار به نام‌های برتون و هورمر، “اتاق صعودی” ایجاد کردند که به گردشگران پانورامایی از لندن ارائه می‌داد. و در سال 1835، معماران دیگری به نام‌های فراست و اشتوت، آسانسوری به نام “Teagle” را در انگلستان ساختند که از نیروی بخار و سیستم تسمه و وزن معکوس استفاده می‌کرد.
در دوران پیشرفت فناوری آسانسور، اختراعات بزرگی شکل گرفتند که به طراحی و کارکرد آن‌ها ابعاد جدیدی افزودند. در سال 1846، سر ویلیام آرمسترانگ جرثقیل هیدرولیک را اختراع کرد که با استفاده از یک پیستون سنگین در یک سیلندر حرکت می‌کرد و با فشار روغن یا آب تامین می‌شد. این نوآوری باعث جایگزینی آسانسورهای بخار در دهه 1870 شد و به نحوی پیشرفت عظیمی در حمل و نقل عمودی اضافه کرد.
تاسیس اولین شرکت ساخت آسانسور
الیشا اوتیس، مخترع آمریکایی، نیز در سال 1853 با ابداع دستگاه ایمنی جدید، به نام “ترمز ایمنی”، توانست از تصادفات ناشی از پاره شدن کابل‌ها در آسانسورها جلوگیری کند. این ابداع باعث افزایش اعتماد عمومی به آسانسورها شد و موجب شروع فعالیت شرکت تولید آسانسور اوتیس در سال 1853 و دریافت حق ثبت اختراع برای آسانسور بخار در سال 1861 شد. اختراع او امکان ساخت آسمان‌خراش‌های بلندتر را فراهم کرد و اولین آسانسور بخار در منهتن نیز در سال 1857 نصب شد.
در اواخر قرن نوزدهم، با پیشرفت تکنولوژی، آسانسورهای برقی رایج‌تر شدند. مخترع آلمانی ورنر فون زیمنس اولین آسانسور برقی را در سال 1880 ساخت و الکساندر مایلز در سال 1887 آسانسور برقی خود را ثبت اختراع کرد. این دوران نشان‌دهنده یک پیشرفت فوق‌العاده در صنعت حمل و نقل عمودی بود و به ساختمان‌های بلند امکان پذیرش افراد و مواد را فراهم آورد.
تاریخچه آسانسور در ایران
در دهه 1930 میلادی، با ورود اولین آسانسورها به ایران، صنعت آسانسور در این کشور آغاز شد. این آسانسورها از سوی شرکت‌های معتبری مانند ASEA اهل سوئد ساخته شده بودند. ASEA که نام خود را از مشتقات سه حرف اول شهری به نام Vasteras در سوئد گرفته بود، اولین آسانسورهای مدرنی را به ایران آورد که تا آن زمان از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای مانند سیستم‌های هیدرولیک برای حرکت آسانسور استفاده می‌کردند.
در دهه 1940، آسانسورهای ASEA به دلیل عملکرد بالا و استفاده از تکنولوژی پیشرفته، مورد توجه بسیاری از بزرگان و سازمان‌های ایرانی قرار گرفتند و این شرکت تبدیل به یکی از مهم‌ترین تأمین کنندگان آسانسور در بازار ایران شد. این مرحله مهم نه‌تنها برای بهبود حرکت افراد و بارها در ساختمان‌ها بلکه برای توسعه صنعت مکانیزاسیون و نیز ایمنی و راحتی در ایران نیز تأثیرگذار بود.
